We hebben een beweging in gang gezet
Weststellingwerf stond als gemeente vooraan toen Vitale Regio van start ging, en wist in Noordwolde effectief de combinatie te maken met een al langer lopend project. Wethouder Hanneke Zonderland koestert de lijst van lokale initiatieven die zijn ontplooid, hoe bescheiden ook. “We hebben geleerd dat je met kleine dingen grote resultaten kunt bereiken.”
“We hebben het dit keer anders gedaan”, zegt Hanneke Zonderland, terwijl ze een poster uitvouwt op de tafel van haar werkkamer in het gemeentehuis in Wolvega. “Geen dik rapport, maar een praatplaat.” De wethouder is zichtbaar trots op wat er in het kader van Vitale Regio in Noordwolde is gebeurd. “Je doet als gemeente heel veel projecten, en dat lijken soms maar kleine ingrepen, maar als het om Vitale Regio in Noordwolde gaat dan zie je het effect direct. Daar heb je ook helemaal geen dik rapport voor nodig.”
Met de praatplaat laat ze zien hoeveel er in Noordwolde in gang is gezet in de afgelopen jaren. Onderdelen als ‘stoppen met roken’, ‘preventie (drugs)verslaving’, ‘bewegen’ en ‘gezonde voeding’ worden geïllustreerd met witte cirkels die laten zien wat er is gedaan. Ernaast staan de ‘facts’ en de ‘leerpunten en tips’.
Een indrukwekkend overzicht, maar Zonderland wijst erop dat de resultaten ook de verdienste zijn van een langer lopende betrokkenheid van de gemeente bij het dorp Noordwolde. “Het dorp kenmerkte zich door een wat lager gemiddeld inkomen, hogere werkloosheid, minder sociale samenhang. Daarom is daar vanaf 2010 het project Bestemming Noordwolde gestart, dat doorloopt tot 2024. Het project verbindt allerlei partijen in en om het dorp. Daarbij hoorde een pakket van interventies zoals het opzetten van een Buurthuus, maar ook de inzet van een ondersteuner, die kleine klusjes uitvoert, maar die mensen weet te verbinden.”
Het juiste moment
Weststellingwerf was in het verlengde hiervan een van de drie eerste gemeenten die in Vitale Regio deelnamen. “Het project kwam voor ons echt op het juiste moment”, zegt Zonderland daarover. “Er kwam veel energie vanuit Bestemming Noordwolde, en daar kwam de gezondheidscomponent van Vitale Regio bij. De structuur lag er dus al. Dat combineerde heel goed, juist omdat je al die partijen zo nodig hebt die op allerlei gebied in zo’n gemeenschap een rol spelen.”
“Het zijn twee losstaande projecten, maar ook weer niet. Je ziet dat initiatieven uit Vitale Regio regulier door kunnen blijven gaan. Als gemeente blijven we betrokken en bezig in het dorp. Er is een beweging in gang gezet, en die positieve flow is merkbaar in Noordwolde.”
Het gaat niet om de grote aantallen
Gezondheid laat zich moeilijk meten, maar bij Vitale Regio draait het om leren wat werkt, zegt Zonderland. “Neem stoppen met roken, wat we ontdekten was dat de kleine schaal resultaat oplevert. Ze hebben de sessies in huiskamers gedaan, en in kleine groepen die elkaar kennen zijn ze begonnen. Er was een appgroep, mensen mochten gratis sporten, zo motiveerden ze elkaar.”
Van de 75 deelnemers is 20 procent gestopt en is 40 procent nog onder begeleiding. Maar het gaat volgens Zonderland niet om het halen van grote aantallen. “Het gaat erom dat je leert hoe iets werkt. En wij hebben hiervan geleerd dat je met kleine stappen grote resultaten kunt bereiken.”
De wethouder laat de rest van de poster zien. “Het lijken allemaal kleine groepjes en kleine projectjes, maar als ik deze praatplaat uithang, dan denk ik: wat is er veel gebeurd! En het zijn allemaal haalbare doelen, dat is denk ik ook heel belangrijk.”
Vertrouwen in de aanpak
Zonderland vindt het mooi dat het een samenwerkingsproject is, waarin ook de zorgverzekeraar verantwoordelijkheid neemt. “Die is er natuurlijk ook bij gebaat, dat we gezondere mensen krijgen. Het is daarom ook heel goed dat ze aan de voorkant meedoen en investeren.”
De wethouder kijkt ook vooruit naar de Friese Preventieaanpak die is ingezet. Wat wil ze daarin meenemen? “Dat je met kleine dingen groot resultaat kunt bereiken. En daar moet je in geloven, maar je ziet het resultaat, de gezondheidswinst, niet direct. We weten allang dat preventie werkt, maar je moet vertrouwen hebben in de aanpak. De kracht van Vitale Regio is dat je laat zien dat het kán. Doordat je het in Noordwolde hebt bereikt, kun je het ook toepassen in andere plaatsen.”
Je moet het de mensen gemakkelijk maken
Dat vraagt wel een laagdrempelige aanpak. “Het gaat erom, wat hebben mensen nodig? Wat moet je doen om het mensen gemakkelijk te maken, zodat ze in beweging komen en ze gaan doen wat goed voor ze is? En doe dat niet top-down, maar begin klein en onderaan. Zeg niet: ‘wij weten wel wat goed voor je is’, maar: ‘je weet al wat goed voor je is, en wij zijn er om je daarbij te helpen’.”
Dat vraagt wel een duidelijke inspanning van de gemeente, stelt Zonderland. “Je moet er wel op investeren, merk ik, want het is niet zo vanzelfsprekend. Er is niets moeilijkers dan het beïnvloeden van gedrag van mensen. Als je bent opgegroeid in de sportkantine, waar de derde helft zo lekker is, met bitterballen uit de frituur, dan is er lef voor nodig om met gezonde snacks te komen.”
