Er zijn werelden blijvend bij elkaar gebracht
Wat vijf jaar eerder met een idee begon, zag initiatiefnemer Nynke van der Meulen uitgroeien tot een concreet project, waarvan het effect na de afsluiting zal blijven doorwerken. “Vooral de integrale samenwerking heeft meer opgeleverd dan ik had verwacht. Die is zo verankerd geraakt dat het nu een solide basis vormt voor de Friese Preventieaanpak. Dit stopt niet meer.”
Toen Nynke van der Meulen vanuit zorgverzekeraar De Friesland met Margreet de Graaf van GGD Fryslân aan het brainstormen sloeg over preventie en vitaliteit, was het uitgangspunt helder: zoeken naar de aanpak van preventie over de grenzen van domeinen heen.
“De Friesland heeft preventie altijd belangrijk gevonden, ook vanwege de maatschappelijke rol die we innemen. Maar vanuit de zorgverzekeringswet werkte dat vooral door op individueel niveau, en dan ook nog vaak op een moment dat er al wat aan de hand was bij de klant. Margreet en ik wilden kijken hoe we voorbij de traditionele scheidslijnen een vorm van integrale samenwerking konden opzetten voor een veel bredere aanpak van preventie.”
Het betekende het begin van het project Vitale Regio Fryslân. En vijf jaar later, inmiddels als manager Strategie en Propositie bij De Friesland, kijkt Van der Meulen met tevredenheid terug. “Vooraf hadden we er wel ideeën bij, maar een plan is ook maar een plan. Een project moet gaandeweg zijn uitwerking vinden. Het is fijn als het dan op deze manier lukt. We hebben misschien niet overal vinkjes kunnen zetten, maar zeker op het vlak van integrale samenwerking is veel meer gelukt dan ik vooraf had gedacht.”
Tijd nemen voor elkaar
“We begonnen samen met de GGD en drie pilotgemeenten, gaandeweg groeide dat uit tot acht gemeenten.” Een samenwerkingsproces dat snel in gang werd gezet, maar dat daarna op lokaal niveau juist meer tijd vroeg dan gedacht. “Een goede leerschool. Het bleek nodig om een goed inzicht in elkaars werk en perspectief te krijgen en elkaars taal te leren. Daar hebben we echt tijd voor moeten nemen, maar dat heeft ook duidelijk resultaat gehad”, stelt Van der Meulen.
“De grote winst van Vitale Regio zit wat mij betreft in die integrale samenwerking. In het proces om die compleet andere werelden bij elkaar te brengen is heel veel gewonnen. Het is een winst die blijvend is, denk ik, en zo ook een goede basis vormt voor de Friese Preventieaanpak die inmiddels van start is gegaan.”
Integrale samenwerking komt overal terug
Ook in de afzonderlijke gemeentelijke projecten ziet Van der Meulen de resultaten van de samenwerking terug. “Natuurlijk zit daar verschil tussen, bij het ene project is de opbrengst concreter dan bij het andere, en per gemeente heeft de burger er meer of minder van gemerkt. Maar in alle projecten komt de integrale samenwerking terug. Het varieert van laaggeletterdheid tot positieve gezondheid en psychisch welbevinden.”
Van der Meulen hoeft niet lang te zoeken naar voorbeelden. “Op lokaal niveau zie je dat professionals uit de verschillende domeinen blijvend met elkaar samenwerken. Zoals in Smallingerland. Daar werken gebiedsteams van Carins en Jeugdzorg samen met kraamzorg, verloskundigen en het ziekenhuis om de kwetsbare zwangeren zo goed mogelijk te ondersteunen.”
Ook voor de inwoners zelf zijn de resultaten duidelijk. “In De Fryske Marren hebben de gesprekken vanuit Positieve Gezondheid ervoor gezorgd dat er beter naar mensen wordt geluisterd, met als gevolg dat er ook minder is doorverwezen naar de tweedelijnszorg. En dankzij de pilot in Weststellingwerf hebben rond de 70 inwoners ondersteuning gekregen om te stoppen met roken, en is ongeveer 20 procent ook echt gestopt.”
Een zaak van lange adem
De wetenschappelijke lijn om de projecten te beoordelen is een lastige gebleken. “Dat hadden we ook wel verwacht. Preventie is nu eenmaal niet goed in cijfers uit te drukken. Het is een zaak van de lange adem, en iedereen is ervan overtuigd dat het nodig is om de zorg op de langere termijn duurzaam en bestendig te maken.”
Van der Meulen is niet bang dat de opbrengsten van Vitale Regio na de afsluiting van het project weer verloren gaan. “Dit stopt volgens mij niet meer. De integrale samenwerking is in de gemeenten zo verankerd geraakt dat het nu een solide basis vormt voor de Friese Preventieaanpak. Die werkt provinciebreed, dus het mooie is dat in elk van de onderdelen ook kennisdeling kan plaatsvinden door degenen die de lessen van Vitale Regio meebrengen.”
Niet meer vanuit domeinen redeneren
Als lid van de stuurgroep kijkt ze met enige trots terug op de manier waarop ook aan die tafel het onderwerp van de financiering zoveel mogelijk buiten beschouwing is gelaten. “Dat heeft zeker niet de boventoon gevoerd. En als je integrale samenwerking wilt laten slagen, is dat ook nodig. Anders neem je een conservatieve positie in, redeneer je toch weer vanuit het domein, en niet vanuit het totaal. Het gaat uiteindelijk om de gezondheid van de burger, hoe we die kunnen optimaliseren, de juiste zorg op de juiste plek kunnen aanbieden, vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid”, zegt Van der Meulen. “We hebben allemaal financiële begrenzingen, maar dan moet je daarbinnen kijken wat je wél kunt doen.”
