Er wordt nu echt naar mij geluisterd

Een nieuwe aanpak

Het voeren van ‘het andere gesprek’ vraagt iets nieuws, zo hebben de inwoners én de professionals in De Fryske Marren ontdekt. Voor de hulpvrager kan het confronterend zijn om het bijbehorende ‘spinnenweb’ in te vullen, en zo te ontdekken hoe het brede beeld van gezondheid - het gezondheidsoppervlak - eruit ziet. Maar het kan ook prettig zijn. Voor veel mensen is het de eerste keer in hun leven dat zij op deze manier, ‘met een brede blik’, naar zichzelf en hun omgeving kijken. Voor het eerst worden ze zich er echt bewust van wat voor hen belangrijk is in het leven, en waar hun veranderwensen kunnen liggen.

Zo leidt het ‘andere gesprek’ tot andere inzichten en uitkomsten dan eerdere contacten tussen hulpvragers en professionals. Werken volgens het concept Positieve Gezondheid vraagt dus ook iets van de zorg-/hulpverlener; een mindset waarin het erom draait niet te snel oplossingen voor de hulpvrager te willen bedenken. Die komen van hem of haar zelf.

"We zagen snel resultaten en successen. Dat vergroot het draagvlak enorm."

Een bron van energie

Het proces begon met de oproep van de huisarts van Zorgplein Lemmer om de samenwerking binnen dit Zorgplein naar een hoger plan te tillen. Positieve Gezondheid moest daarin als gedeelde visie leidend zijn. Het idee werd met veel enthousiasme ontvangen en genereert sindsdien een bijzondere energie. Veel professionals waren al zoekende: hoe kunnen zij de juiste zorg en ondersteuning bieden? Ze willen daarbij de gebaande paden kunnen loslaten. Positieve Gezondheid biedt hen hiervoor alternatieve richtingen, waarmee ze in gesprekken tot een andere kijk op de (zorg)vraag kunnen komen.

De zorgvrager zelf wordt uitgenodigd met oplossingen te komen. De eigen regie die daaruit voortvloeit, zorgt voor duurzame oplossingen die aansluiten bij de problematiek die op dat moment ook echt als meest problematisch wordt ervaren. Daarmee ontstaan nieuwe mogelijkheden om inwoners op een passende manier te ondersteunen. In de huisartsenpraktijk betekent dit bijvoorbeeld dat in sommige situaties een verwijzing naar specialistische (medische) zorg of hulpverlening uitblijft, of dat er zich een alternatief voor medicatie aandient.

De regie bij de cliënt houden

De huisarts neemt in het implementatieproces op het Zorgplein een centrale rol in. Verder zijn er 18 zorgverleners van Zorgplein Lemmer getraind in het werken met Positieve Gezondheid. “Het is intensief werken om de regie bij de hulpvrager te houden en het niet te gaan bedenken en regelen voor hem of haar”, zegt een projectleider. “Wat opvalt is dat het aandachtsgebied waar iemand mee binnenkomt, verschuift. Waar in de huisartsenpraktijk vaak de fysieke klacht centraal staat, komt door het voeren van ‘het andere gesprek’ tevoorschijn waar de werkelijke vraag en veranderwens zit. Vaak ligt die bij welbevinden en zingeving.”

Een verbindend concept op alle fronten

“We zagen snel resultaten en successen. Dat vergroot het draagvlak enorm”, zegt de projectleider. “Als hulpvragers meer zelf de regie nemen, verandert daarmee hun zelfbeeld. Dit maakt dat het contact met de zorgprofessional als gelijkwaardiger wordt ervaren.”

Het succes van deze aanpak zit niet alleen in het gedeelde geloof in het concept Positieve Gezondheid. Het is vooral de verbinding die het met zich meebrengt, op allerhande gebieden. Door samen te gaan voor hetzelfde doel en door met elkaar te werken aan nieuwe handelingsperspectieven voor professionals en cliënten, ontstaat een gezamenlijke mindset. Het spreken van ‘dezelfde taal’ tussen professionals zorgt vervolgens ook voor een goede samenwerking onderling. Er ontstaan bovendien nieuwe samenwerkingsrelaties, ook buiten het Zorgplein om.

Een wezenlijk andere benadering

De nieuwe verbindingen die ontstaan, leiden vanzelf ook tot nieuwe vragen. Positieve Gezondheid verandert in essentie de benadering van problemen. Een deel van de zorgvragen krijgt na het voeren van ‘het andere gesprek’ een ander label binnen één (of meer) van de zes dimensies van Positieve Gezondheid. Daardoor vindt vooral een verschuiving van zorgvragen plaats. Een deel komt daardoor terecht in het publieke domein, zoals bij wijkteams, welzijn en publieke gezondheidszorg.

Medewerkers van het sociaal wijkteam zijn betrokken geweest bij de scholing en de inrichting van de pilot op het Zorgplein. Uit de pilot blijkt onder meer dat voldoende tijd nemen voor ‘het andere gesprek’ een belangrijke factor is. Het Sociaal wijkteam onderzoekt hoe de werkwijze Positieve Gezondheid het beste ingebed kan worden in de huidige werkwijze. Ook krijgen meer medewerkers scholing.

Opschaling, verbreding en verdieping

Het gedachtegoed van Positieve Gezondheid ligt zó dicht bij de inwoner, dat die onvermijdelijk ook bij de verdere ontwikkeling van Positieve Gezondheid in de regio betrokken moet worden. “Het concept is niet voorbehouden aan professionals, maar mensen moeten het zelf kunnen gebruiken”, zo vat een beleidsmedewerker van De Fryske Marren het samen. Inmiddels is vanuit Zorgplein Lemmer dan ook het project ‘Tichtby minsken’ gestart, dat gericht is op verbreding en verdieping van Positieve Gezondheid in Lemmer.

En niet in de laatste plaats heeft Positieve Gezondheid een prominente plek in het gemeentelijk gezondheidsbeleid gekregen. “Als overheid omarmen we Positieve Gezondheid. We willen ons inzetten om Positieve Gezondheid in onze eigen dienstverlening goed vorm te geven. Dit doen we (onder andere) door samen met inwoners een beweging in gang te zetten om meer Positieve Gezondheid in wijken te brengen. Door met inwoners samen te werken en hen zelf te laten bepalen met welk aspect van (positieve) gezondheid ze aan de slag gaan, richten we ons op het vergroten van de veerkracht en regie bij de inwoners zelf.”

Bijlages

Resultaten positieve gezondheid (afbeelding)

Oorspronkelijke zorgvraag vs de veranderwens (afbeelding)